💳 آشنایی با انواع کارت های اعتباری و اصطلاحات مربوط به آن

کارت اعتباری: در دنیای امروز که با سرعت باورنکردنی به سوی دیجیتالی‌شدن امور مالی حرکت می‌کنیم، کارت اعتباری به یک همراه قدرتمند تبدیل شده و به ما این امکان را می‌دهد که زندگی خود را با این ضرب‌آهنگ سریع وفق دهیم. اما کارت اعتباری چیست و چند مدل دارد؟ در این مقاله سعی کردیم به بررسی عمیق‌تری از اهمیت و کاربردهای کارت اعتباری ویزا و مستر کارت بپردازیم و همچنین نکات مربوط به کارت اعتباری گیفت کارت و نحوه ی استفاده هوشمندانه و درست از این ابزار کارآمد را نیز مرور خواهیم کرد.

کارت اعتباری؛ ضرورتی در دنیای امروز

کارت اعتباری چیست: کارت‌های اعتباری (Credit Cards) که به کردیت کارت نیز معروف هستند، امکانات بسیار خوبی در اختیار کاربران قرار می‌دهد. اما کدام کاربران از داشتن این کارت‌ها سود می‌برند؟ افرادی که به هر نحوی نیاز به پرداخت بین‌المللی دارند می‌توانند نسبت به داشتن کارت اعتباری اقدام کنند. برای مثال، افرادی که از آمازون خرید می‌کنند یا آن‌هایی که بلیط هواپیما یا رزرو هتل خارج از کشور دارند می‌توانند از کارتهای اعتباری استفاده کنند.

کارت‌های اعتباری یکی از بهترین ابزارهایی است که تاکنون در زمینه تکنولوژی‌های مالی تولید شده است. مهم‌ترین ویژگی کردیت‌کارت نقل و انتقال پول در لحظه است به این معنی که برای خرید از سایت‌هایی که درگاه پرداخت از طریق کارت‌های اعتباری دارند، بهترین گزینه است. یکی دیگر از ویژگی‌های کارت اعتباری این است که با استفاده از آن می‌توان از تمام سایت‌های خارجی در سراسر جهان خرید کرد.

حدود 60 سال پیش، مردم به صورت سنتی امورات مالی خود را انجام می‌دادند. در حقیقت، پول نقد نظیر اسکناس یا چک بیشترین استفاده را در میان مردم داشت. پس از آن با ظهور بانکداری نوین، بیشتر پرداخت‌ها از طریق کارت‌های اعتباری و بدون نیاز به پول نقد انجام می‌شود. اما چرا استفاده از کردیت کارت انقدر محبوب شد؟ در ادامه مزیت‌های اصلی کارت‌های اعتباری را با یکدیگر مرور خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید:شرایط دریافت مستر کارت

تاریخچه کارت‌های اعتباری

منابع مختلف درباره تاریخچه کارت اعتباری نظرات مختلفی ارائه داده‌اند. البته، اکثر منابع اتفاق نظر دارند که اولین کارت اعتباری به نام «Carte Bleue» توسط یک بانک فرانسوی در سال 1950 صادر شده است. این کارت اعتباری فقط به صورت فیزیکی در بانک به مشتریان عرضه می‌شد و تنها در فرانسه قابل استفاده بود.

هشت سال بعد یک بانک ملی آمریکا، کارت اعتباری خود به نام Americard را به بازار عرضه کرد. این کارت در اکثر فروشگاه‌های فعال در خاک آمریکا مورد قبول بود. علاوه بر این، این کارت مانند یک شبکه همگانی فعالیت می‌کرد و توسط بانک‌های دیگر آن زمان آمریکا نیز پذیرفته شده بود.

بیشتر بخوانید:تفاوت ویزا کارت و مستر کارت

در سال 1966 یک بانک کانادایی به نام Interbank یک کارت اعتباری بین‌المللی با نام مستر شارژ (Master Charge) را به مردم کانادا عرضه کرد. از آنجایی که این کارت در اکثر کشورهای جهان پذیرفته شده بود، به سرعت به محبوبیت خیلی بالایی دست پیدا کرد. در سال 1977 بانک ملی آمریکا نام کارت اعتباری Americard را به Visa تغییر داد و آن را به یک درگاه پرداخت بین‌المللی تبدیل کرد. در همان سال بانک American Express نیز کارت اعتباری خود به نام Amex را روانه بازار کرد.

دهه 80 میلادی اوج محبوبیت کارت‌های اعتباری بود. با پیشرفت شبکه‌های اعتباری، بانک‌های جدید هم وارد این بازی شده بودند. برای مثال، موسسه مالی Discover در سال 1986 کارت اعتباری دیسکاور را وارد بازار کرد و بانک JCB کشور ژاپن نیز کارت اعتباری با نام Japan Credit Bureau را به مردم کشور خود عرضه کرد.

تاریخچه کارت‌های اعتباری در ایران

فلسفه به وجود آمدن کارت اعتباری در کشورهای خارجی این است که اگر امکان پرداخت پول نقد در لحظه وجود نداشته باشد، می‌توان با شعار «الان بخر، بعدا پرداخت کن» هزینه خرید را پرداخت کرد. موضوع کارت‌های اعتباری هنوز در ایران خیلی جا نیافتاده است اما برخی از بانک‌ها و شرکت‌ها در این چند سال اخیر پروژه‌‌های خوبی در این زمینه اجرا کرده‌اند.

موضوع اعطای اعتبار در قالب یک کارت بانکی از لحاظ فقهی و شرعی مشکلی ندارد اما اگر برداشت پولی که به عنوان اعتبار پرداخت‌شده وجود داشته باشد، حکم ربا خواهد داشت. بنابراین، بانک‌هایی که خواستار اعطای کارت اعتباری به مشتریان خود بودند باید فرآیندی اتخاذ می‌کردند که امکان برداشت وجه نقد از این کارت‌های اعتباری وجود نداشته باشد.

بیشتر بخوانید:پرداخت با ویزا کارت و مستر کارت

البته، بانک‌های معتبر آن زمان هم تا اواخر دهه 70 ریسک اعطای کارت اعتباری را گردن نمی‌گرفتند تا این که موسسه مالی خصوصی «ایز‌ ایران» برای اولین بار در سال 1379 کارت اعتباری به نام «ثمین» به بازار روانه کرد که امکان خرید از برخی فروشگاه‌‌های خاص را در اختیار کاربران آن قرار می‌داد. البته، این کارت فقط در اختیار قشر خاصی (کارمندان شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت) قرار می‌گرفت و عموم مردم نمی‌توانستند از آن استفاده کنند.

جالب است بدانید که سقف خرید این کارت‌ها 200 هزار تومان بود که البته در زمان خود مبلغ قابل توجهی به شمار می‌رفت. تسویه این اعتبار به علاوه چند درصد کارمزد به صورت ماهیانه از حقوق کارمندان کسر می‌شد. همه چیز داشت خوب پیش‌ می‌رفت که بانک مرکزی با بیان این موضوع که پرداخت چنین اعتباری باید زیر نظر بانک مرکزی باشد نه شرکت‌های خصوصی، این پروژه را معلق کرد.

در واقع، بانک مرکزی معتقد بود که تمامی تراکنش‌های مالی افراد باید شفاف بوده تا به درستی بتوان به آن را مورد بررسی قرار داد. بنابراین، بانک مرکزی دستور دارد تا تمام خدمات مالی باید ابتدا به تایید بانک مرکزی برسند. استفاده از ثمین کارت به تدریج کمرنگ شد و دیگر اثری از آن در شبکه بانکی کشور نیست.

پوست‌اندازی بانک مرکزی

اگرچه ثمین کارت با مخالفت‌های بسیاری روبرو بود اما دولت و بانک مرکزی نگاه سنتی خود به مقوله کارت‌های اعتباری را تغییر دادند. در حقیقت، بانک مرکزی و دولت تصمیم گرفتند خودشان خدمات کارت‌‌های اعتباری را به مردم ارائه دهند. البته، بانک مرکزی برای عرضه چنین سرویس نوینی از زیرساخت‌های لازم برخوردار نبود. با این که بانک مرکزی ابتدا معتقد بود که روند اعتباردهی باید زیر نظر خودش باشد اما تصمیم گرفت این کار را به شرکت‌های زیرمجموعه و خصوصی واگذار کند.

اوایل دهه 90 بود که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی (PSP) و سامانه پرداختی شاپرک کار خود را آغاز کردند. ظهور چنین تکنولوژی باعث شد که تراکنش‌های مالی از قبل شفاف‌تر شده و در چارچوب قانونی قابل رصد باشند. در همین دوران بود که کارت‌های ثمین به طور کلی از سیستم بانکی حذف شدند و بانک مرکزی هم زیرساخت لازم برای ارائه خدمات بانکی نوین را بدست آورده و آماده ورود به این عرصه بود.

بیشتر بخوانید:ویزا کارت و مستر کارت برای ایرانیان

دولت؛ مشتری شماره یک کارت‌های اعتباری

قانون «عقد مرابحه» که برای اعطای اعتبار خرید در سال 87 به تصویب رسید اما عملاً تا سال 90 مشتری پر و پا قرصی نداشت. دولت در اوایل دهه 90 به این فکر افتاد که از کارت‌های اعتباری برای افراد مشغول در وزارتخانه‌ها و کارمندان دستگاه‌های اجرایی استفاده کند. در حقیقت، کارت اعتباری به نام «میزان» به کارمندان دستگاه‌های دولتی این امکان را می‌داد تا کالاهای مورد نظر خود را از فروشگاه‌های طرف قرارداد خریداری کرده و با پشتوانه حقوق خود آن را تسویه کنند.

در این برهه، بانک‌ها به صورت رسمی وارد اولین پروژه کارت‌های اعتباری شدند. بانک‌هایی نظیر بانک ملی و رفاه آمادگی خود برای اجرای این طرح را اعلام کردند. دولت هیچ وقت آمار دقیقی از تعداد استفاده‌کنندگان از کارت اعتباری میزان را اعلام نکرد اما استقبال از این طرح اصلاً در حد چیزی که انتظار می‌رفت نبود.

کارت اعتباری برای خرید محصولات ایرانی

کارشناسان معتقدند که دلایلی از قبیل سود بازپرداخت بالا و محدودبودن فروشگاه‌های طرف قرارداد به شکست این پروژه منجر شدند. اقدام بعدی دولت و بانک مرکزی این بود که برای خرید کالاهای ایرانی یک کارت اعتباری صادر کنند. این طرح که «کارا کارت» نام داشت، مقدار مشخصی اعتبار برای خرید کالاهای داخلی را به عموم مردم ارائه می‌کرد. در حقیقت، دولت قصد داشت با یک تیر دو هدف خروج از رکود و حمایت از تولید داخلی را نشانه برود. البته، این پروژه هم به سه دلیل زیر شکست خورد.

• عدم اعتماد عموم مردم به کالاهای ایرانی: مردم ترجیح می‌دادند که اگر قرار است قسط با بهره بالا پرداخت کنند، کالای خارجی خریداری کنند.
• محدود بودن فروشگاه‌های طرف قرارداد: تنوع فروشگاه‌ها و برندهایی که امکان خرید از آن‌ها وجود داشت خیلی کم بود.
• عدم توجه دستگاه اجرایی به فاکتورهای دیگر:هدف اصلی دولت که حمایت از کالای داخلی بود تحقق نیافت چون موضوع رشد تولید داخلی مستلزم توجه به فاکتورهای دیگری هم بود که از چشم دولت پنهان مانده بود.

این نوع طرح کارت‌های اعتباری هنوز هم ادامه دارد. برای مثال، کارت اعتباری «یارا کارت» با پشتوانه یارانه به سرپرست خانوارهای ایرانی تعلق گرفت و یا کارت‌های اعتباری که با پشتوانه سهام عدالت به دارندگان این سهام اختصاص یافته بود. همه این طرح‌ها در نهایت بازدهی زیادی ندارند و چالش‌هایی از قبیل نبود سیستم اعتبارسنجی جامع اجازه پیشرفت را به آن‌ها نمی‌دهد.

بیشتربخوانید : گیفت کارت چیست

مزایای کردیت کارت

کارت‌های اعتباری این امکان را در اختیار ما قرار می‌دهند تا به صورت فیزیکی مانند خرید از روشگاه‌های خارجی و هم به صورت اینترنتی مانند خرید از فروشگاه‌های آنلاین از آن استفاده کنیم. این کارت‌ها در تمام کشورهای دنیا مورد قبول هستند. البته، متاسفانه به دلیل محدودیت‌های بانکی، کارت‌های اعتباری در ایران قابل استفاده نیستند. خبر خوب این است که خدمات کافه ارز امکان استفاده از کارت های اعتباری برای خرید از سایت‌های خارجی را در اختیار شما قرار می‌دهد. علاوه بر این، شما با کمک کافه ارز می‌توانید کارت اعتباری مجازی خود را داشته باشید و از آن برای خریدها و پرداخت‌های خارج از کشور استفاده کنید. به طور کلی، مزایای کارت‌های اعتباری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

• سهولت استفاده: مهم‌ترین مزیت کردیت کارت این است که دارندگان آن بدون نیاز به حمل پول نقل می‌توانند حجم قابل‌توجهی از پول را انتقال دهند. این مزیت به ویژه در زمان مسافرت یا خرید کالاها یا سرویس‌های گران‌قیمت به درد کاربران می‌خورد.
• پاداش‌های متعدد: ما در ازای استفاده از کارت‌های اعتباری به صورت دوره‌ای پاداش‌های ارزنده‌ای نظیر امتیاز و اعتبار باشد که می‌توانید از آن در سفرهای خارجی و خرید از سایت‌های خارجی استفاده کنید.
• امنیت بالا: از آنجایی که ماهیت کردیت کارت به صورت وجه اعتباری است، اگر از حساب شما سرقت شود می‌توانید آن را به صادرکننده کارت گزارش داده و پول خود را پس بگیرید.
• انتقال حجم پول زیاد:دارندگان کارت‌های اعتباری محدودیتی در انتقال وجه ندارند و می‌توانند حجم زیادی پول را در هر تراکنش منتقل کنند. البته، کارت‌های اعتباری مجازی محدودیت موجودی دارند. برای مثال، کارت اعتباری مجازی که در کافه ارز عرضه می‌شود از 1 تا 100 دلار متغیر است.
• امکان خرید در هر ساعت از روز: دارندگان کارت‌های اعتباری می‌توانند در هر ساعت از شبانه‌روز از سایت‌های خارجی خرید کنند. خرید با پول نقد محدودیت دارد و شما نمی‌توانید در ساعاتی که فروشگاه‌ها یا بانک باز نیستند به راحتی خرید کنید.

قابلیت‌های کارت اعتباری

کارت‌های اعتباری امکانات زیادی را برای دارندگان آن به ارمغان می‌آورند. نوع فیزیکی کردیت کارت‌ها امکان برداشت پول از دستگاه‌های خودپرداز در بیشتر کشورهای دنیا را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. علاوه بر این، شما می‌توانید از فروشگاه‌های سراسر دنیا خرید کرده و از طریق دستگاه POS هزینه را پرداخت کنید.

کارت اعتباری مجازی نیز مزیت‌های قابل توجهی دارد. شما با استفاده از یک کارت اعتباری مجازی می‌توانید از سایت‌های خارجی سراسر جهان به صورت آنلاین خریداری کنید. به عنوان مثال، خرید اکانت هوش مصنوعی ChatGPT با استفاده از یک کردیت کارت اعتباری بسیار راحت است.

البته، کارت اعتباری مجازی یکسری محدودیت هم دارد. اولین محدودیت این است که امکان شارژ مجدد آن وجود ندارد. در حقیقت، کارت اعتباری مجازی دارای یک مبلغ از پیش تعیین‌شده بوده و قابل شارژ مجدد نیستند. به عنوان مثال، اگر موجودی کارت برای یک خرید خرج شود، شما دیگر نمی‌توانید از آن استفاده کنید. یکی دیگر از محدودیت‌های کارت اعتباری مجازی این است که نمی‌توانید از دستگاه‌های خودپرداز پول برداشت کنید. در اصل، تنها کاربرد کردیت کارت مجازی پرداخت هزینه خرید آنلاین است.

بیشتر بخوانید:چگونه گیفت کارت خود را بفروشیم؟

انواع کارت اعتباری

کارت‌های اعتباری به دو شکل صادر می‌شوند. کارت‌های هدیه معمولاً به صورت غیرقابل شارژ عرضه می‌شوند اما نوع دیگری از کردیت کارت وجود دارد که امکان شارژ مجدد را در اختیار دارندگان آن انجام می‌دهد. در ادامه انواع کارت اعتباری را با یکدیگر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

کارت اعتباری فیزیکی و مجازی

کردیت کارت‌ها در دو نسخه مجازی و فیزیکی با بازار عرضه می‌شوند. کارت‌های اعتباری فیزیکی امکان برداشت پول نقد از ATM در تمام کشورهای جهان (به جز ایران و چند کشور دیگر) را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. ماهیت کارت اعتباری مجازی اما متفاوت است. این نوع کارت‌‌ها فقط برای خرید آنلاین از سایت‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کارت‌های مجازی به این دلیل که هزینه چاپ و تولید ندارند، قیمت کمتری دارند. از جمله کارت‌های اعتباری مجازی می‌توان به مسترکارت مجازی، ویزا کارت مجازی و امریکن اکسپرس اشاره کرد.

کارت اعتباری بانکی و غیربانکی

بانک‌ها با اتصال به درگاه ویزا یا مستر، کارت اعتباری صادر می‌کنند. به عبارت دیگر، کارت‌های ویزا و مستر به کمک سیستم اعتباری بانک‌ها کار می‌کنند و در دسته‌بندی کارت‌های اعتباری بانکی قرار می‌گیرند. این‌طور که آمار نشان می‌دهد، تقریباً همه بانک‌های دنیا به درگاه ویزا و مستر کارت متصل هستند. البته، برخی از کارت‌ها مانند American Express با اهدافی خاص توسط شرکت‌ها ساخته شده و جزو کارت‌های اعتباری غیربانکی محسوب می‌شوند.

دبیت کارت (Debit Card)

دبیت کارت جزو دسته‌بندی کارت‌های اعتباری متصل به حساب بانکی است. این نوع کارت اعتباری مشابه یک کارت بانکی نقدی است و اگر با آن خرید کنید، مبلغ خرید در همان لحظه از موجودی کارت کسر می‌شود. در حقیقتف در این نوع کارت هیچ‌گونه حالت اعتبار یا وام به دارندگان وجود ندارد و مبلغ به صورت آنی پرداخت می‌شود. در این نوع کارت اعتباری، وظیفه شارژ کردن حساب قبل از خرید به عهده خودتان است و معمولاً امکان استفاده از آن برای برداشت وجه از ATM را نخواهید داشت.

در این نوع کارت اعتباری شما فقط می‌توانید به اندازه موجودی خود پرداخت انجام دهید. در حقیقت، دبیت کارت یک ابزار مالی است که با هدف پرداخت در لحظه در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. این کارت در بیشتر فروشگاه‌ها و مکان‌های گردشگری نظیر رستوران و هتل قابل استفاده است. دبیت کارت فقط به اندازه مانده موجودی در حساب قابل استفاده هستند و پس از اتمام موجودی باید یا شارژ مجدد شوند یا اعتبارشان از بین خواهد رفت.

کارت اعتباری (Credit Card)

در برخی اوقات بانک‌های خارجی بر اساس یکسری شاخص‌ها، به کاربران اعتبار مالی مشخصی اعطا می‌کنند. دارندگان این کارت‌ها می‌توانند فقط به اندازه مبلغ این اعتبار خرید انجام داده و بعداً آن را تسویه کنند. این ابزار مالی در واقع مانند یک ضامن بانکی عمل می‌کند ولی شما حتماً باید مبلغی که خرج کرده‌اید را در تاریخ سررسید پرداخت نمایید. این روش، در کشورهای خارجی به خصوص ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد و با نام روش «پرداخت در آینده» نیز شناخته می‌شود.

برای مثال، ممکن است بانک به شما یک کردیت کارت 500 دلاری داده باشد و شما می‌توانید با استفاده از آن خرید کرده و مبلغی که خرج کرده‌اید را با نرخ بهره‌ای که توسط بانک تعیین می‌شود در تاریخ سررسید تسویه کنید. کردیت کارت‌ها در بیشتر کشورهای دنیا مورد قبول قرار گرفته‌اند و با سیستم بانکی ویزا و مستر در اتصال هستند. معمولاً صدور دبیت کارت با سخت‌گیری بسیار زیادی همراه است و مدارکی از قبیل فیش حقوقی، میانگین درآمد سالانه فرد و صورت‌های مالیاتی از وی دریافت می‌شود.

گیفت کارت (Gift Card)

گیفت کارت‌های مجازی یکی از انواع کارت اعتباری هستند که در میان گیمرها و علاقه‌مندان به بازی طرفداران زیادی دارند. علاوه بر این، خیلی از افرادی که از سایت‌های خارجی خرید می‌کنند یا می‌خواهند پرداخت بین‌المللی مشخصی انجام دهند معمولاً از گیفت کارت‌ها استفاده می‌کنند.

نتیجه‌گیری

کارت‌ اعتباری به عنوان ابزاری اساسی در جوامع مدرن به منظور تسهیل تراکنش‌های مالی و افزایش راحتی و امنیت در پرداخت‌ها شناخته می‌شود. این کارت‌ها، با امکانات متنوعی از جمله پرداخت آنلاین، خرید در فروشگاه‌ها، نقل و انتقال وجه و گاهی امکانات اضافی مانند بیمه مسافرتی یا تخفیف‌های ویژه، به صاحبان خود ارائه می‌شوند. کارت‌های اعتباری انواع مختلفی دارند که هر کدام مزایای خاصی در اختیار دارندگان آن قرار می‌دهند. متاسفانه انواع فیزیکی کردیت کارت‌ها در ایران قابل دسترس نیستند اما شما می‌توانید از خدمات ویزا کارت مجازی یا کستر کارت مجازی کافه ارز برای خرید از سایت‌های خارجی یا انجام پرداخت‌های بین‌المللی استفاده کنید.